جمعی از پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف موفق شدند با استفاده از فناوری هوش مصنوعی، ربات‌های هوشمند پستی را طراحی و تولید کنند. فناوری ساخت این ربات‌ها تا کنون در اختیار دو کشور امریکا و چین بوده است و اکنون ایران نیز با تلاش نخبگان شریفی به جمع کشورهای دارای این فناوری پیوست.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف، گروه ماشین‌های هوشمند تنسور، به‌عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، پس از 2 سال تلاش مداوم، موفق به طراحی و ساخت ربات جداساز مرسولات پستیِ مجهز به فناوری هوش مصنوعی شد.
مهندس ساسان محمدی، مدیر عامل گروه تنسور در خصوص این ربات‌ها می‌گوید: ایده اصلی ساخت ربات‌های جداساز مرسولات پستی در اسفندماه 1400 و پس از بازدید از مرکز تجزیه و مبادلات چهارراه لشگر و در پی اصلاح فرآیند سنتی سورت مرسولات توسط نیروی انسانی به ذهن ما رسید. سپس متناسب با نیاز این پروژه که تنها دو کشور چین و آمریکا فناوری آن را در اختیار دارند، 7 گروه فنی مختلف تشکیل و سرپرستی هر گروه به یکی از مهندسان سپرده شد. آغاز رسمی این پروژه مردادماه 1401 در مجتمع فناوری دانشگاه اتفاق افتاد که در هدف‌گذاری یک ساله به 5 عدد ربات که به صورت گروهی با همدیگر فعالیت می‌کردند رسیدیم و سپس در مهرماه 1402 و با توجه به بازدید وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ملی پست از این ربات‌ها، قول ساخت 40 عدد از این ربات‌ها تا آخر 1402 گرفته شد که این اتفاق در اسفندماه 1402 محقق گردید و ربات‌ها به صورت عملیاتی وارد مدار سورت مرسولات شدند.
ویژگی‌های ربات‌های جداساز مرسولات پستی
وی افزود: ویژگی این ربات‌ها که به عنوان آخرین و بروزترین سیستم سورتنیگ در دنیا شناخته شده‌اند، انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری، دقت صددرصد و قابل اعتماد آن است. همچنین مهم‌ترین ویژگی بارز نسبت به سیستم‌های قدیمی نوار نقاله و نوار نقاله سینی چرخان، عدم محدود بودن سقف سورت مرسولات در ساعت است.
به عنوان مثال در شرکت JD.com (یکی از دو خرده‌فروش اینترنتی عظیم که از نظر حجم تراکنش و درآمد بر بازار خرید آنلاین چین تسلط دارند)، سیستم ربات‌های کوچک زرد رنگ، شرکت لیبیائو را در مرکز مرتب‌سازی MaChong خود در سال 2016 راه‌اندازی کرد. به طوری که، در منطقه‌ای به مساحت تنها 1084 متر مربع، با 200 ربات کوچک زرد توانستند حدود 9000 بسته را در هر ساعت در مرکز MaChong مرتب کنند.
STO Express یکی دیگر از مشاغل تدارکات چینی است که از ربات‌های زرد کوچک بهره می‌برد. این شرکت در شانگ‌های مستقر است. STO یکی از شرکت‌های پیشرو پیک چین است و راه‌حل‌های تحویل سریع داخلی و بین‌المللی را به گروه متنوعی از مشتریان ارائه می‌دهد. در تأسیسات STO در تیانجین نزدیک به 500 ربات زرد کوچک در حال فعالیت هستند. این ربات‌ها ظرفیت مرتب‌سازی 22000 بسته در ساعت را ارائه می‌دهند و مساحتی به اندازه کمی بیش از 2350 مترمربع را اشغال می‌کنند.
وی یادآور شد؛ یکی از بزرگترین شرکت‌های پستی جهان نیز از فناوری شرکت لیبیائو برای افزایش کارایی عملیاتی خود استفاده می‌کند. شرکت پست گروه چین (پست چین) با رتبه 101 در فهرست جهانی 500 مجله فورچون از بزرگترین شرکت‌های بین‌المللی در سال 2019، بیش از یک میلیارد بسته را هر سال مدیریت می‌کند. این سازمان سیستم ربات کوچک زرد رنگ شرکت لیبیائو را در پنج مورد از شلوغ‌ترین هاب‌های مرتب سازی خود، از جمله سایت خود در هانگژو، نصب کرده است.
این دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف افزود: در سیستم ناوبری ربات کوچک، هر ربات بار خود را به چاه اختصاص داده شده هدایت می‌کند و در بدو ورود، بسته از طریق یک سوراخ در شبکه به داخل ناودان اختصاص داده شده هدایت می‌شود. بسته به یک کیسه پستی انتظار در سطح زیر می‌رود. سیستم کنترل نشان می‌دهد که کیسه پر است و اطلاعات تحویل دقیق چاپ شده و قبل از اینکه به منطقه اعزام و به خودروهای تحویل منتظر منتقل شود به کیسه پستی متصل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد؛ از زمان نصب فناوری ربات کوچک زرد در سایت پست چین در هانگژو، هزینه‌های نیروی کار به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. جایی که زمانی 50 کارگر برای انجام تقسیم‌بندی 15000 بسته در ساعت نیاز داشتند، اکنون فقط 10 نفر مورد نیاز هستند. یعنی تعداد کارگر، به یک پنجم تقلیل پیدا کرده است.
علاوه بر این، از آنجایی که ربات‌های لیبیائو نسبت به تسمه نقاله‌های ثابت، انرژی کمتری مصرف می‌کنند، هزینه‌های انرژی در سایت تا 40 درصد کاهش یافته است. هر ربات به طور خودکار خود را به نزدیک‌ترین نقطه شارژ باتری می‌برد و زمانی که شارژ باتری لازم است، شارژ پنج دقیقه‌ای تمام چیزی است که برای دستیابی به چهار ساعت کارکرد لازم است. اعتبار سبز ربات کوچک زرد با این واقعیت که باتری بدون نیاز به تعمیر و نگهداری به مدت پنج سال دوام می‌آورد، بیشتر افزایش یافته است.
مهندس محمدی یادآور شد؛ با توجه به گسترش فرهنگ استفاده از ربات در سراسر جهان و بازار 78 بیلیون دلاری آن تا سال 2018، پیش‌بینی شده است که این بازار تا سال 2026 به عدد 140 بیلیون دلار برسد. و با توجه به اقتصاد ایران، در صورتی که یک درصد از این بازار جهانی را به کشورمان ایران اختصاص دهیم، مبلغی حدود نیم بیلیون دلار باید به بازار رباتیک ایران اختصاص پیدا کند که در حال حاضر این رقم بسیار ناچیز است و نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه است. علاوه بر این، ارزش بازار حمل و نقل هوشمند و لجستیک در جهان بالغ بر 96 میلیارد دلار است. صنعت تجزیه و مبادلات مرسولات نیز از این قاعده مستثنا نیست و بخش بزرگی از این ارزش را به خود اختصاص می‌دهد.
در شرکت ملی پست ایران سالانه بالغ بر 300 میلیون بسته جابه‌جا می‌شود، که البته بنا به گفته رئیس مرکز نوآوری پست و عضو هیئت مدیره شرکت ملی پست، پست ایران فقط حدود 5 درصد این بازار را برعهده دارد و بقیه بازار برعهده شرکت‌های رقیب همچون تیپاکس، دیجی‌کالا و باربری اتوبوس‌رانی و قطار است.
وی در پایان خاطرنشان کرد؛ با توجه به بازدیدی که از پست مرکزی چهار راه لشکر صورت گرفت و بررسی دقیق نیاز این ارگان، هوشمند‌سازی یکی از مهم‌ترین نیازهای اساسی این مجموعه است. جهت ساخت موفقیت‌آمیز این ربات‌ها 7 گروه فنی شامل؛ گروه هوش مصنوعی، کنترل و ناوبری، مکانیک، مدیریت باتری و طراحی برد الکترونیکی، فرانت اند و بک اند و شبکه، طراحی صنعتی و مدیریت راس تشکیل شده است. نقطه قوت اصلی این پروژه روش‌های به‌کار رفته در مدیریت راس و بکارگیری هوش مصنوعی در دو فاز از این پروژه است. تمام کدنویسی‌های گروه‌های مختلف در پلت‌فرم راس بهم پیوسته می‌شوند و نتیجه نهایی بر روی حرکت ربات نمایش داده می‌شود.
در دو بخش از این پروژه از هوش مصنوعی کمک گرفتیم. ابتدا در تشخیص مقصد بسته‌های پستی و پس از تشخیص مقصد بسته پستی سوار شده روی هر ربات، در طی کردن کمترین مسیر برای رسیدن ربات به خروجی مورد نظر از فناوری هوش مصنوعی استفاده شده است.
شایان ذکر است؛ هسته شکل‌گیری شرکت ماشین‌های هوشمند تنسور در بهمن‌ماه 1400 در شتاب‌دهنده دانشگاه صنعتی شریف و توسط مهندس ساسان محمدی، دانش‌آموخته مقطع کارشناسی‌ارشد دانشکده مهندسی برق دانشگاه، به‌عنوان بنیان‌گذار استارت‌آپ ذهن‌های زیبا بوده است. در این شرکت 7 گروه فنی مختلف متشکل از گروه هوش مصنوعی، طراحی مدارات و مدیریت توان، مکانیک، طراحی صنعتی، کنترل و ناوبری، شبکه و بک‌اند و فرانت‌اند و بالغ بر 20 نفر مشغول به فعالیت هستند.
گفتنی است؛ رئیس جمهور در آستانه روز جهانی ارتباطات، ضمن حضور در نمایشگاه آخرین اقدامات، خدمات و دستاوردهای وزارت ارتباطات، در بخش‌های پستی، ارتباطی و فناوری از ربات‌های هوشمند پستی نیز بازدید کرد.
