جمعی از استادان دانشگاه صنعتی شریف در نشستی که با حضور اصحاب رسانه برگزار شد به ارائه راهکارهایی برای برون‌رفت از معضل آلودگی هوا پرداختند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه صنعتی شریف؛ عصر روز سه‌شنبه 29آذرماه 1401، نشست خبری بررسی علل و عوامل آلودگی هوا با نگاهی به دستاوردهای دانشگاه در این حوزه با حضور استادان فعال در حوزه محیط زیست در دانشگاه شریف برگزار شد.
دکتر عباسپور: تخصیص پیدا نکردن اعتبار کافی یکی از دلایل عقب‌ماندگی کشور
دکتر مجید عباسپور عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک در ابتدای جلسه با اشاره به نواقصی که در اجرای قانون هوای پاک در این سال‌ها وجود داشته، گفت: برنامه ششم توسعه امسال به پایان رسیده و از سال آینده اجرای برنامه هفتم در دستور کار قرار خواهد گرفت و در سندی که از این برنامه اخیرا منتشر شده متاسفانه محیط زیست سهم کمرنگی دارد.
او ادامه داد: بخشی از قانون هوای پاک که به درستی اجرا نشد، خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه بود. یکی از دلایل آن هم پیش‌بینی نشدن اعتبارات لازم بود.
دکتر عباسپور با انتقاد از اجرا نشدن ماده ۱۷ قانون هوای پاک گفت: یکی از موارد پیش بینی شده در قانون طرح کهاب (طرحی برای صرفه‌جویی اقتصادی در مصرف سوخت که با اهداف زیست‌محیطی پایه‌گذاری شده‌است) بود که مورد توجه قرار نگرفت.
وی یکی از راهکارهای کنترل آلودگی هوا را توسعه حمل و نقل عمومی دانست و عنوان کرد: در سال ۵۶ یک شرکت فرانسوی مامور شد که سیستم قطار شهری را برای تهران راه‌اندازی کند، در آن دوره برای جمعیت سه میلیونی تهران ۶ خط مترو درنظر گرفته شده بود. در سال ۶۴ هم بحث‌های بسیاری درباره چرایی احداث مترو در تهران مطرح شد که رهبر همان دوره ماموریتی به ما محول کردند که در این باره تحقیق کنیم که همان زمان گفتیم که اگر مترو تهران هرچه سریع‌تر راه‌اندازی نشود، تهران با مشکلات ترافیکی مواجه می‌شود.
استاد دانشکده مهندسی مکانیک افزود: از آن سال تاکنون همچنان احداث همان ۶ خط مدنظر است درحالی که استانداردهای جهانی این است که هر شهروند از خانه که خارج می‌شود بعد از طی کردن فاصله ۳۰۰ متری به وسایل حمل و نقل عمومی برسد. یکی از دلایل عقب‌ماندگی ما تخصیص پیدا نکردن اعتبار کافی است.
۷۰ درصد از آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک و خودروها
دکتر عباسپور با بیان اینکه ۷۰ درصد از آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک و خودروها بوده و ۳۰ درصد باقی مانده حاصل از اجرا نشدن مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان است، گفت: ما در حوزه عایق‌سازی و استفاده از سیستم‌های تجدیدپذیر در ساختمان بسیار عقب هستیم. در دنیا بیشتر کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که ۷۰ درصد از برقشان را با روش‌های تجدیدپذیر تولید کنند.
وی خاطرنشان کرد؛ یکی از آفت‌هایی که در کشور وجود دارد تعویض مدیریت‌ها است، برای مثال تصمیمی گرفته می‌شود اما مدیر بعدی همان تصمیم را لغو می‌کند.
دکتر برقعی: مردم برای مصرف انرژی آموزش ندیده‌اند
دکتر سیدمهدی برقعی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت در ادامه به نقش مردم در کنترل آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: آلودگی هوا ارتباط تنگاتنگی با مصرف انرژی دارد. مصرف انرژی در کشور در سال‌های اخیر بسیار افزایش پیدا کرده است درحالی که ما در گذشته مصرف کمتری داشتیم و صادرات هم می‌کردیم.
وی افزود: مردم برای مصرف انرژی آموزش ندیده‌اند و به همین واسطه هدررفت انرژی بسیار زیاد است. این موضوع در صنعت هم وجود دارد؛ برای مثال یک کارخانه لاستیک‌سازی در ایران سه برار از نمونه مشابه در ژاپن انرژی مصرف می‌کند.
دکتربرقعی با بیان اینکه رسیدگی به موضوع آلودگی هوا بدون در نظر گرفتن نحوه مصرف انرژی امکان پذیر نیست، گفت: باید به سمتی برویم که در منازل از سیستم‌های خورشیدی استفاده کنیم. در بسیاری از موارد هم می‌توانیم صرفه‌جویی در حوزه انرژی داشته باشیم.
دکتر تجریشی: داشتن هوای پاک حق شهروندی مردم است
دکتر محمدمسعود تجریشی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی عمران دانشگاه و معاون سابق محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست نیز با انتقاد از پاسخگو نبودن مسئولان نسبت به آلودگی هوا گفت: اجرای قانون هوای پاک حق شهروندی مردم است. یکی از نواقص قانون هوای پاک این است که برای یک حکم چندین مجموعه را به عنوان مجری معرفی کرده است که مشخص نیست نهاد اجرا کننده دقیقا کیست.
او با اشاره به اینکه مبانی نظری کافی برای حل مسئله در قانون هوای پاک وجود ندارد، عنوان کرد: در برخی قسمت‌های قانون هوای پاک که دولت و مجلس سر آن اختلاف داشتند در نهایت طوری قانون نوشته شده که در عمل غیرقابل اجرا است. در واقع بخشی از دلایل اجرا نشدن درست قانون هوای پاک مشکل در قانون نویسی است.
دکتر تجریشی یادآور شد: نبود مبانی نظری کافی باعث شده در بودجه‌نویسی‌های سالانه ردپایی از ردیف بودجه برای هوای پاک وجود نداشته باشد. از سال ۹۶ تاکنون ردیف بودجه‌ای برای هوای پاک نداشتیم؛ قانون باید طوری نوشته بشود که بتوان منابع مالی برای آن پیش‌بینی کرد.
۱۳ دانشگاه راهکار دادند اما اجرا نشد
استاد دانشگاه شریف در ادامه خاطرنشان کرد: سال ۱۳۹۷ کنسرسیوم دانشگاه‌های مطرح کشور را تشکیل دادیم که ۱۳ دانشگاه در آن حضور داشتند و مقرر شد هزینه‌ای به دانشگاه‌ها پرداخت شود که راهکارهایی برای کنترل آلودگی هوا در یک بازه زمانی مشخص ارائه دهند. دانشگاه‌ها وارد عمل شدند و برنامه‌ای مشخص شد اما همان سال سازمان برنامه و بودجه گفت این امر شدنی شدنی نیست و این موضوع ادامه پیدا کرد تا سال ۱۴۰۰ که ۱۳ نفر از کارشناسان جهانی گزارش‌ها را دیدند و تائید کردند که در بهترین نقاط دنیا هم به همین شیوه عمل می‌شود. در نهایت وزیر کشور این موضوع را تائید کرد و دستور داد که وارد مرحله تامین منابع شود.
دکتر تجریشی افزود: ۲ مدل برای تامین منبع یکی در شرایط تحریم و دیگری در شرایط غیرتحریمی طراحی کردیم، رئیس سازمان برنامه بودجه قول برگزاری جلسه‌ای برای تامین منابع را دادند اما امروز یک سال از آن تاریخ می‌گذرد و هنوز نه جلسه‌ای برگزار شده و نه منابعی اختصاص پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه وزارت کشور می‌تواند در الزام دستگاه‌ها به اجرای قانون هوای پاک نقش مهمی داشته باشد، گفت: وزارت کشور می‌تواند شهرداری‌ها و استانداری‌ها را پای کار بیاورد. در مجموع باید نحوه انجام وظایف دستگاه‌ها در قانون هوای پاک بازنگری کرد.
نصف ترکیه خودرو داریم اما دو برابر ترکیه انرژی مصرف می‌کنیم
دکتر تجریشی با اشاره به اینکه ما امروز نصف ترکیه خودرو داریم اما دو برابر ترکیه انرژی مصرف می‌کنیم، عنوان کرد: خیلی از مسائلی که امروز در این حوزه داریم مزمن شده‌اند. خودروسازها ماشین‌هایی تولید می‌کنند که دو برابر نرمال جهانی بنزین مصرف می‌کنند. هماهنگی بین دستگاهی باید وجود داشته باشد تا مسئله حل شود. این جزئی از مشکلات کلان است که باید به دنبال ریشه‌های عمیق آن بود.
پیشنهاد تعطیلی یک ماهه مدارس و قطع ساعتی برق
وی با پیشنهاد تعطیلی یا مجازی شدن یک ماهه مدارس در زمستان گفت: می‌توانیم برای اینکه مازوت نسوزانیم ساعت‌هایی در روز برق را قطع کنیم. اگر امروز این کارها را انجام ندهیم، در آینده با توجه به روند افزایش مصرف انرژی، هم قطعی برق و هم آلودگی هوا خواهیم داشت. با اجرای قانون هوای پاک حتی اقتصاد هم بهبود پیدا می‌کند.
دکتر عوامی: استفاده از هوش مصنوعی در کاهش آلایندگی کارخانه‌ها
دکتر اکرم عواملی عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی انرژی هم در ادامه با ارائه توضیحاتی در خصوص برخی از دستاوردهای دانشگاه شریف در حوزه آلودگی هوا گفت: یکی از موانعی که در کنترل آلایندگی منابع ثابت وجود دارد، هزینه‌بر بودن آن‌ها است. با این وجود یکی از دستاوردهای دانشگاهی طراحی شرایطی برای استفاده از هوش مصنوعی در کاهش آلایندگی منابع ثابت مثل کارخانه‌ها است.
او افزود: طراحی استراتژی‌هایی برای برنامه‌ریزی انرژی به منظور کاهش آلودگی هوا هم از جمله مواردی بود که گروه تحقیقاتی ما مورد بررسی قرار داد. اثرات آلودگی هوا بر سلامتی را در تحقیقاتمان مورد توجه قرار دادیم. در واقع برای رسیدن به برنامه‌ریزی پایدار انرژی نیاز به سرمایه‌گذاری و توسعه فناوری در بخش انرژی داریم که ممکن است سرمایه‌گذاری‌ها توجیه اقتصادی نداشته باشد اما زمانی که خسارت ناشی از به کار نگرفتن فناوری‌ها را بررسی کردیم، متوجه هزینه‌های پنهانی شدیم که به چشم نمی‌آید.
دکتر عواملی با اشاره به اینکه یکی از اقتصادی‌ترین راهکارها بهبود حمل و نقل است، گفت: استفاده از حمل و نقل اشتراکی کمک زیادی به حل مشکل می‌کند. توجه به معاینه فنی و بهبود سوخت هم از جمله روش‌های موثر هستند.
او با بیان اینکه انجام اقداماتی در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای به کاهش آلودگی هوا می‌انجامد، عنوان کرد: آلودگی هوا موضوعی بین‌بخشی است و نیاز به حضور متخصصانی در حوزه‌های مختلف احساس می‌شود.
دکتر حمزه لوئیان: تشکل‌های فعالِ حوزه محیط زیست با فشار بر دستگاه‌های دولتی در کنترل آلودگی هوا موثر باشند
در ادامه این نشست دکتر طیبه حمزه لوئیان عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت نیز با اشاره به اینکه امروز منابع آلاینده، سهم انتشار و راهکارها برای کنترل آلودگی هوا مشخص هستند، گفت: برای کنترل آلودگی هوا چند گروه باید وارد عمل شوند؛ یکی عوامل اجرایی و حاکمیتی، گروه‌های متخصصین و حلقه آخر مردم هستند. آگاه‌سازی مردم می‌تواند بسیار موثر باشد همچنان‌که کنترل دمای خانه بسیار در کنترل مصرف انرژی می‌تواند موثر باشد.
وی افزود: یکی از فعالیت‌هایی که در حال انجام است، تهیه استاندارد برای کاتالیست‌های تصفیه گاز اگزوز است. این موضوع در راستای اجرای قانون هوای پاک در حال انجام است اما نبود زیرساخت‌های لازم یکی از کمبودهای موجود در این حوزه است. به نظر می‌رسد که شرکت‌های کاتالیست‌ساز فعالیت‌های خوبی انجام می‌دهند اما آلایندگی موتورها موضوع آلایندگی را تشدید می‌کند.
دکتر حمزلوئیان نقش تشکل‌های فعال در محیط زیست را اثرگذار دانست و گفت: تشکل‌های فعال در حوزه محیط زیست می‌تواند علاوه بر آگاهی بخشی مردم با فشار بر دستگاه‌های دولتی در کنترل آلودگی هوا موثر باشند.